Bûyera Tirkî. Tîma Lêkolînan ya Geo-strategic
Pergala kurdî di siyaseta Tirkiyê de kêm nebûye mijara girîng û cengî. Di bin hukûmeta Erdoğan de, ev mijar hate bikaranîn wekî amûra stratejî, ku hem di nav xwepêşandanên navxweyî de tê bikaranîn û hem jî di siyaseta derveyî de gelemperî dikare bikaranîn. Erdoğan û AKP, di vê dor de, bi du rewşan dixebitin: Di serhêl de, hêzên Tirkiyê gotinên dîyalogê bi Abdullah Öcalan re digirin; di heman demê de, leşkerên Tirkiyê dagirkeriya xwedî dikimî ser Kurdên Sûriyê û Irakê, û di bin vê daxwaza aşîtî de dewlê çêkirin.
Ev tevgerên rêzê çêdikin, hinek pirsên girîng radest dikin: Erdoğan bi rastî dixwaze pergala kurdî bidê? An jî diqedîte hesaban, û fursetan çêdike da ku daxwaza xwe ya desthilatdariyê bigihîne? Bê guman, Erdoğan dixwaze gerilla kurdî bişkile, da ku di navbera vê de bibore yên din yên di nava siyaseta Tirkiyê de.
Di vê gotarê de em ê nêrînek bidin strategiya Erdoğan ya di pergalê kurdî de, piştgiriya wî ji hêzên dîj-opozîsyonê, û şikêl û şêwaza wî di dagirkeriya kurdan de.
Daxwaza Aşîtî an Jî Tecrîdê Öcalan
Her car, dema Erdoğan hewceyî li berfirehkirina desthilatdariyê xwe dît, pirsgirêka kurdî jî dibe cureyê wê şêwazê. Berê jî Erdoğan gotineke dîyalogê bi Öcalan re kir, di sala 2013-2015 de, lê paşê berê vê rengek aşîtî bidê, lê Erdoğan xewna xwe kir, û çalakiyên dijî Kurdên Bakurê Kurdistanê guherandin.
Di sala 2015 de, piştî ku dîyalog qewimî, Erdoğan û AKP şerê li dijî Kurd çalak kirin. Şêrawa û Cizîrê bûne qurbanên dagirkeriya leşkerî û di demsalê dawî de, Erdoğan vê taktikê jî bi qas bike.
Îro Erdoğan hinek daxwaza nû ya dîyalogê bi Öcalan re çêdike, lê di heman demê de lêşkerên wî bîrdoz dikin li dijî Kurdên Sûriyê û Rojava. Tirkiyê guher dike, lê ne di rastî de dîyalogê tê bikaranîn, lê jî Erdoğan dixwaze kodarî bide Kurdên Bakurê Kurdistanê û yên din.
Daxwaza Dîyalogê, Tecrîdê Öcalan û Şikêlkirina Kurdên Tirkiyê
Di lêkolînên berê de, her car Erdoğan li ser rewendek dîyalogê bi Öcalan re axivîye, berê ew ê gotin jî çalakî nebe û bi tevahî ji nêrînê ji berdê û kêmasî.
Di seçîman 2019 de, Erdoğan guh dan bi avahiyê nû ya bi Öcalan re, û wî rûniyayî da ku ev dikare Kurdên Tirkiyê dikêşîne alî AKP. Lê, paşê vê êlqeya weke ku wî jî wî desthilatdariyê derbas bû, vê gotinê jî jêbirin û tecrîdê Öcalan bi ser kevin kirin.
Ev daxwaza dîyalogê, di rastî de, amûra Erdoğan e da ku Kurdên Tirkiyê bêş bêş bibê û hêzê wan çêdekirin.
Şer Li Dijî Kurdên Sûriyê: Çi Rewşek Diçîne?
Di heman demê de, dema Erdoğan diçîne daxwaza dîyalogê bi Öcalan re, di heman demê de leşkerên wî lêşkeriyê dikî jinê ser Kurdên Sûriyê.
Li Kobanî, Til Rifat, Ain Îsa, û hinek herêmên din jî, leşkerên Erdoğan dagirkerîya xwedî dikî û çalakiyên erd fêl dikin.
Ev tevgeran nîşan dide ku Erdoğan bi rastî dixwaze pergala kurdî bidê? An jî Erdoğan diqedîte daxwaza dîyalogê bi şerê dijî Kurdên Sûriyê?. Erdoğan Bi Rastî Dîyalogê Dixe?. Ji bo ku Erdoğan bi rastî dîyalogê bi Öcalan û Kurdên Bakurê Kurdistanê dike, divê hêzên wî:
Şerê li ser Kurdên Sûriyê raweste. Pêşbîrî bidê partiyên kurdî û berdê û mehkemeyên bi ser siyasî yên kurdî rawestîne. Mafên civakî û çandî yên kurdî bêne pêşve. Dîyalog bi nav hemû pergalên kurdî bê çêkirin, ne tenê bi Öcalan re. Lê Erdoğan vê hevna niha tune dike, û dijminiya kurdan digihîne pergalek din.
Erdogan çiqasî dikare ji bo çareseriya pirsgirêka Kurd ciddî be?
Li gor van gotinên jorîn xuya dike ku Erdogan ne li çareseriyeke rasteqîn a pirsgirêka Kurd digere, belkî ji bo bidestveanîna armancên xwe yên siyasî wê weke bazarek bikar tîne. Heger ji bo çareseriyê ciddî bûya, wê dest bi gavên pratîkî yên weke azadkirina girtiyên siyasî yên Kurd, rawestandina operasyonên leşkerî yên li dijî Kurdan li hundir û derve û vekirina diyalogeke rasteqîn a ku hemû aliyên Kurd tê de ne tenê bi Ocalan re, bihata destpêkirin.
Lê ya ku îro em dibînin berdewamiya nêzîkatiya ewlehiyê ye, bi hin sînyalên siyasî ji bo bidestxistina demê û çêkirina dubendiyê di nava tevgera kurd de. Ji ber vê yekê îhtîmala ku Erdogan pirsgirêka kurd bi awayekî adil û berfireh çareser bike pir kêm xuya dike, ji ber ku ev yek dê bi projeya wî ya xurtkirina desthilatdariya xwe ya otokratîk re berovajî bike û dijberên wî yên siyasî qels bike.
Encam
Siyaestê Erdoğan ji bo pirsgirêka kurdî ne bi niyeta xwe aşîtî bûye, lê pêvajo bi giran.
Wî car diqedîte dîyalogê, lê di heman demê de şerê di navberê wê de bi rêya dagirkeriyê diçe. Erdoğan bi rastî ne maf û azadiyê Kurd dixwaze, lê qasî xwe desthilatdar bikî.
Hûn çi dibêjin? Heya kî vê şikêlê Erdoğanê bikweşîne? An jî Kurd û hêzên din ên opozîsyonê dikarin di navbera vê dagirkeriyê û qilezê Erdoğan de rûniyaye nû bidin? Dem dê bibî nîşan.
