Xalên Girîng: Îbrahîm Kaban
Têkiliya di navbera Partiya Karkerên Kurdistanê (PKK) û Partiya Demokratîk a Kurdistanê (PDK) de di dîrokî de girîng û têraş e, ku her qebûlkirina di navbera wan de bi awayekî qedexeyî destûr dibe. Heke evê tiştî bi pergalekên dewletan ên derdora nava Kurd û Kurdistanê peyda dibin û bi giştî nasnameyên dîplomatîkî ya bilind hatiye destnîşan kirin, hingê bi hîmasî û parastinê digihîje.
1. Ferzayên Sîyasî û Dîrokî:
A) Paşgotina Ideolojiyan:
PKK bi ideolojiyek sosyalîstî ya şoreşgeriyê dikeve pêş, û wê derfetî da ku Kurdistanek serbixwe bi rêya yekîtiya neteweyan tê avakirî. Lê PDK bi ideolojiyek netewperwerî ya pragmatîk re tê nas kirin û hevalbendiyeke nêzîkî bi Amerîkayê û xebata wê ye, û erê dike serçavanên fermî a bazarê bikar bîne.
B) Nihaferî dîrokî û çalakî:
Meçûba wan çendî berdana şûra xwe nîşan didan, bi taybetî di sala 1990'an de. Ev sazan gotinên armancan di navbera wan de hewcedar bû û bi taybetî bi mafên kuştin û kurdîstaniyek ji ber bandora balafiran e ke di navbera rêza wan re têne naskirin.
2. Tiştên Yekbûyî:
Lehêka dikare ke serwerê piştî wan di lewha zengilî de têkeve qebûlkirina gerîng e:
A) Zencîranê heyî:
Kurdên li Bakûr, Başûr, Rojavayê Kurdistanê û Iranê li hemû ciwanan şopî ji aliyê komala vî olê tên asteng kirin. Dewrêk dê belengaz di vê çarçoveyê de bêne afirandin ku di navbera wan bi rêya yekîtî ya qedexe ji bo armanca parastinê ya berê birê de hêsin bibe.
B) Kêfiyeta Rêxistinî û Ertîbarî:
Ji ber vê yekê, PKK û PYD bi aliyê berê di şopî piştgirîya eskerî ya Amerîkayê têne digelkirin, bi taybetî di Tirkiyê, Amerîka hîn jî têkildarîya PKK-ya derbas dike.
3. Neynikî û Cêgiriyên Yekîtiyê:
A) Têkilî bi Tirkiyê:
PKK di derbarê dewletê Tirkiyê de gel serdana bandorê li serî hesinên miletî ên kurdan bûn, lehingil beşxane meşaya bernameyên xebatê bi jiyana wî ve heya Amerîkîk. Li serdana berê PKK-ya li Tirkiyê de peyda tê, dêna şebatên Tirkiyê li ser serê hilweşandinê de tê hebûnê.
B) Mezinbûna Kurdîstanê di Rojava de:
Navendeyên PYD li Rojava xwerû hêza xweda avêtin û PKK bi aliyê di encûmendî de armanca erzanî bû.
4. Senaryoyên lêhatî:
A) Hevgirtina demkî:
Herdu alî dikarin li ser asteke hêşîtî ya hevgirtinê li dijî threatên taybetî, wek "DAIŞ" an jî milîşeyan ku Îran di Iraqê de piştgirî dikin, bikenalîn. Ev hevgirtin dikare têkîtî û demî û herêmî be, lê bê guman dikare berbiçav bikirî bûnên tansiyona di navbera herdu aliyan de bikihêlin.
B) Dawiya navneteweyî û herêmî:
Pêşveçûna navneteweyî, di taybetî de ya ji alîya Dewletên Yekbûyî û hin welatên Ewrûpayê, dikare rolek li ser dikeve ku herdu alî bêjin têkzî û bo berçavkirina neqevetandina siyasî gava pêk bîne. Ev dikare parça kirina hêz û hevgirtinê li ser hin pêwîstiyên ewlehî jî têne girtin.
C) Berdewamîya bêcivanî û şer:
Eger lêzayînên îdeolojî yên herdu alî derbaz bibe yan jî zextên Tirkîyê li ser Herêma Kurdistanê bi vê rewşa xwe bidome, ku PKK ji sinorên Iraq-Tirkîyê dûr bikin, wê derbareyê senaryoya herî lêhatî berdewamî ya bêcivanî an jî şer û têkçûn di navbera herdu aliyan de ye.
5. Hêviyên pêşerojê:
Rewşa heyî ya li Rojhilata Navînî herdu alîyên li hemberî rêga kûra dike û Kurdên herdu alîjî ji van zextan dernehatin. Pêşerojê ger tu girêdanên lêzayîn PKK û PDK vegerîn, mêjû an jî girtiyên Tirkîyê yên li dijî Herêma Kurdistanê derbas bibin an jî girîngî mezin bin.
Bi dawiyê, lê her çend girêdana PKK û PDK dikare ne radikal vegerîn, bê guman zextên herêmî û navneteweyî dikarin herdu alî dest nîvijên, têkzî an hevgirtinê bikin bo ku bişewitîneşan bûnên mîrî têderûke pêşerojê.
