Pirsgirêka Germ: Koma Lêkolînên Jeostratejîk
Şerê Sûriyê di 10 salên dawî de guherînan girîng xuya kir. Hevbeşiya hêzên dijregîm bi ser an fell da, di heman demê de daxwaza siyasî û aliyên derveyî şikand û guhertîyan çêkir. Di nav vê guherînê de, Heyet Tahrirê Şam (HTŞ) bi serokatiya Ebu Mihemed El-Jolanî wek hêzê hêrseng a Bakurê Sûriyê xuya kir. Jolanî cehnê xwe ji nav xareka hêzên cihadî derxist û dest bi ava kirina yek hêza siyasî û parastinê kir.
Lê bername û çalakiyên dawî, bi taybetî di herêma Rojava û Rojhilatê Sûriyê de, rastiya vê hêza "nû" ya Dîmask xuya kir. Qirkirina dewlet û kuştina xelata alawî nîşan dide ku teqezîr û tundî ya ku her tim di ser rejîma Esed de hatî xwestin, niha bi pêşkeşiyek HTŞ tê deşartin. Ev agahdariya girîng jê de dide: gava gundiyên alawî tesbît bûn, na kar dike HTŞ nav xwe di gel rewşa druz û kurdan de destnîşan bike?
Guhertina Jolanî: Ji Cihadiyê Heta Mirê Rêjîmê
Ebu Mihemed El-Jolanî di sala destnîşanbûna Jebhet En-Nusra de di weziya tarî de bû. Lê paşê, dîroka xwe bi al-Qaîda radike û dest bi avakirina yekê siyasî ya HTŞ kir, ku bi hewayê hevbeşiyê welatanên derveyî biparêze.
Lê vê guherînê nîşan nadide ku HTŞ rastî ê meşra bikare, belê xwe bi rewşa rewşen re dadîne. Bi sernîşanên dawî di herêma Rojava de, HTŞ pêşkeşiyê deşartin ku wî rola civakî û parastinê nake, belê bi xeteyên Esed heman şûn bi şûn dike.
Herêma Rojhilatê Sûriyê: Têkçûna Dîsa "Mîna Rêjîmê"
Teqezîrên bi destê HTŞ bi ser alawî û demsaziyên rêzê xwe nîşan dide ku pêşkeşiyê vê hêza "rastnav" nîne. Xebata HTŞ di vê herêmê de, guherîn nadide belê bi hêmanê veguheztina tuniyê Esed bi aşkere xuya dike.
Têkçûn û dagirî bi ser alawî di ser rewşên dijminan de bikaranî, ne di nîqaşên serî de. Ev car dike HTŞ ne tenê hêzê partîyê be, belê wek hêzê guherînê nasnameyê netewî de di dema bê tenê.
Mêvandarî Dîsa Bi Ser Druz û Kurd Dibe?
Teqezîr û dagirîya HTŞ bi ser xelata alawî nîşan dide ku rewşa kurdan û druz dikare heman dawiyê xwe bibîne.
Druz: Xelata druzî, bi taybetî di Suweyda de, bi rêzê wî re nûn dibe. Lê ev rewş dikare hêza HTŞ bi kêmasiya nîqêwî bi ser wî de derkê.
Kurd: HTŞ û hêzên kurdî di rewşa tund de ne, lê bûyerên dawî xuya dikin ku şer bi nav HTŞ û hêzên kurdan dikare pêk bîne, bi taybetî gava dewletê Tirkiyê vê rewşa bikaranî.
Sûriyê Li Bendê Guherînê: Dîsa Çi Dibe?
Bûyerên Rojava rastiya rewşa Sûriyê guherand, nîşan didin ku destnîşanê rêjîmê nû nîne. Bi awayê ku rewşa "rastnav" de nîşan nadide, HTŞ bi rewşa rejîma Esed diguheze, belê bi rêzê tuniyê bi rola kuşanê xwe re.
Bi üç senaryoyên Rojava dikeve nav rê de:
1. Fêrkirina destnîşanê tuniyê: Ev herêm tê bikaranî wek cihê şerê dewletan derveyî.
2. HTŞ wek hêzê bingehîn dibe: Jolanî dest bi rêzê xwe dike lê di rewşa derveyî de destnîşan nîne.
3. Teqezîra dewletê Sûriyê: Cihêrên rejîmê Esed, HTŞ û hêzên kurdan li rêzê tuniyê bi cih dibe, lê yektiyê rastnav tê bikaranî.
Encama Daxwaza Rêjîmê "Nû" ya HTŞ Çi Ye?
Ev rewş xuya dike ku HTŞ dest bi pêşkeşiyê wî re nake. Ji rewşa bîrî û tevgerên pêşkeşiyê de xuya dike ku rêjîma HTŞ bi guherîna re rastnav nîne, belê bi rêzê tuniyê diguheze.
Bi awayê ku HTŞ di rewşên pêşkeşiyê re digire, dest bi guherînê qirkirin û şerê neteweyî dike, ev dikare rewşa navtir a Sûriyê bi ser ve bibîne.
