Gelê kurd û neteweyî bi amadehiyeke mezin axaftina serokê kurd Abdullah Öcalan, ku di 15’ê Sibata 2025 de dê bê weşandin, dişo. Ev axaftin di rewşa girîng a Kurdistanê, Tirkiyê û giştî herêma dagir dike, di rewşa dema vêyê de, daxwaza nû ya lêkolîna aştiyê di navbera Öcalan û dewleta Tirkiyê de ji hêla medyaya kurd û tirkî ve tê ragihandin.
Ev axaftin pir girîng û pirsan mezin derxe xwe: Serok Öcalan di vê axaftinê de çi bibê gotin? Ev axaftin ê çawa ser girtina di navbera PKK û Tirkiyê de tesîr bidê? Dê daxwaza ku PKK û Hêzên Sûriya Demokratîk (HSD) silahê bihêlin, bi rêya aştiyê re? An jî dê daxwaze ku rêza aştiyê bi qadamên hêdî-hêdî were pêk anîn, li gorî vê ku ku gelê kurd hêj bawerî ne dike dewleta Tirkiyê?
Ev meqale dixwaze pêşbîniyên girîng ên di vê axaftinê de werin derxistin, û dikare scenariyên jî di vê rewşê de pêşbîn bike.
1. Rewşa Siyasî û Wextê Girîng a Axaftinê
Axaftina Abdullah Öcalan di rewşa zexm û girîng de derdikeve, ne tenê ji bo Kurdistanê, lê ji bo giştî herêmê. Piştî girtina wî di sala 1999 de, Öcalan hêj di nav naveroka siyasî ya kurdan de girtîye, di heman demê de ew di tenêyê giran de dimîne. Di sala 2019 de, dema ku reftarê wî bi advokat û mêvanan hate qedexekirin, wedî ew di qewsê tecrîdê de dikişînin.
Li ser hêzê siyasî û aborî ya dewleta Tirkiyê, hevsengiyên wê nikarin bidomînin. Li gorî, Tirkiyê dixwaze bi lêkolîna nû yê aştiyê serhildanên kurd bigire û dehûna wî bi ser bike. Li gorî rewşê siyasî, ev daxwazek vê dema hene.
Bi alîyek dî, hêzên kurd di rewşa kêfxweş nîne. HSD li Sûriyê di ber destnîşan a dewletê Tirkiyê û tehdeya DAIŞ de ye. PKK di Bakurê Kurdistanê û Başûrê Kurdistanê de di nav çalakiyên hêzên leşkerî ya Tirkiyê de ye. Guhertina rewşê bi peyameke Abdullah Öcalan dikare ku rewşa naveroka aştiyê û şerê kûrd û Tirkiyê biguherîne.
2. Guman û Scenariyên Di Derveyî Axaftina Öcalan De
1. Daxwaza Hilgirtina Silahê Bi Rêya Aştiyê Re
Yekê jê pêşbîniyên girîng ev e ku Öcalan dikare daxwaza ku PKK silahê bihêle û aştiyê bi rêya danûstandinan biguherîne. Di sala 2013-2015 de, di dema lêkolîna aştiyê de, ew daxwaza ku şer were rawestandin û dewletê Tirkiyê destnîşanê mafên kurdan bigire.
Lê, PKK ê vê daxwazê bizêre?
Bi dîrokê re, PKK niha têkçûnê ya silahî derbaz nake bê şartên rastnîşan. Li gorî vê, daxwaza Öcalan dê digel girêdanek bi hêza PKK ya di Çiyayê Qendîl de biparêze.
2. Rêbaza "Qadam bi Qadam": Aştî ya Hêdî-Hêdî?
Dê wîşê, Abdullah Öcalan dikare daxwaze ku aştiyê wê bi qadamên hêdî-hêdî were pêk anîn, na ku PKK piştgiriya daxwaza silahê bihêle. Li gorî vê modêlê, pêşbîniyên girîng ên ku dikarin derkevînin ev in:Destnîşanê lêkolîna aştiyê ku di nav de çavkaniyên navneteweyî bibin.
Guhertina reftarê dewletê Tirkiyê di dijî zindînanên siyasî ya kurdan.
Destnîşanê mafên wêjeyî, polîtîkî û çandî yên kurdan.
Dawî, PKK dikare daxwaze ku dewletê Tirkiyê dest bi guhartina politîkên xwe bidê, û dema ku wîshê ew bikirina qada aştiyê.
3. Rêya HSD: Piştgiriya Öcalan an Jî Distandina Xwe?
Hêzên Sûriya Demokratîk (HSD) dikarin di rewşa vê lêkolîna aştiyê de bin agiriyek girîng. HSD bi hêza mezin a YPG/YPJ tê dayîn, û ew niha di bin tehdeya leşkerî ya Tirkiyê de ne.
Ti car, Öcalan dikare daxwaze ku hêzên HSD bi rêya ku dibin alîkarî danûstandinê, an jî ew dikare daxwaze ku YPG ji PKK jî dûr bibe. Ev pêvajo dikare beşek ji danûstandina gelê dewletên navneteweyî yê li ser rewşa Rojava bibe.
Lê, ew daxwaza dikare bi reakîsiyonê hêzên YPG/YPJ re bişêwite, çimkî wan jî hêzên serxwebûnê ne.
3. Encamên Rewşa Lêkolîna Aştiyê
1. Encama Dewletê Tirkiyê
Heke Öcalan re digire lêkolîna aştiyê bidê, Ankara dikare ev bibe şikêlkek serhildanê siyasî û bibe rastnîşanê dema berxwedanê.
2. Daxwaza PKK û Qendîl: Peymana Wê?
PKK heke di qada danûstandinê de, vê dikare biparêze, an jî dikare daxwaza ku Tirkiyê rastnîşanê mafên kurdan bidê.
3. Rewşa Gelê Kurd: Hêvî an Guman?
Gelê kurd dikare di axaftina Öcalan de bibîne rastnîşanê nû yê aştiyê. Lê, gelek caran rêzefê dewletê Tirkiyê, û agahî bi peymanên ku pêşve nebûne, dikare sedema gumanê ji bo geleke mezin bidê.
4. Encama Dawî: Aştî an Jî Şerê Nû?
Axaftina Abdullah Öcalan ya di 15’ê Sibata 2025 de dikare di rewşa Kurdistanê de girtîyek mezin derxîne. An ev dê bibe destnîşanê pêşveçûna aştiyê, an jî ev dê bibe rêzefek din ya lêkolîna danûstandinê.
Dema xweser bibe, ew pirs bistînin: Dê ev axaftin rastnîşanê guhertina mezin bibe, an jî dê lêkolîna aştiyê were guhartin?
- Tîma Lêkolînên Jeostratejîk / Beşa “Pêşbînkirina Bûyerên Pêşerojê”.
