.png)
Texmîna Rewşê: Tîma Lêkolînên Jeostratejîk
Hilbijartina Mesûd Pezeşkiyan wek serokomarê nû yê Îranê, xaleke guherînê ye di dîroka siyasî ya Komara Îslamî de. Ev hilbijartin di demekê de ye ku Îran rûbirûyê gelek kêşeyên navxweyî û navdewletî ye, û nîşana berdewamiya siyasetên aloz ên rejîmê li navçe û cîhanê ye.
Daxwaza “Eksena Berxwedanê”:
Pezeşkiyan di yekem daxuyaniyên xwe yên piştî hilbijartina xwe de tekezî li ser piştgiriya ji komên wekalet ên Îranê li herêmê kir. Di nameyekê de ji Sekreterê Giştî yê Hizbullaha Lubnanê Hesen Nasrallah re ragihand ku piştgiriya ji bo "berxwedanê" dê bi xurtî berdewam bike. Ev helwest nîşan dide ku siyaseta derve ya Îranê di serdema nû de wê bê guhertin bimîne. Weke selefê xwe Îbrahîm Raîsî, Pezeşkiyan jî di wê baweriyê de ye ku "piştgiriya ji berxwedanê" re di siyaseta bingehîn a rejîma Îranê, ramanên Xumeynî û rênimûnên Elî Xamineyî de ye.
Rageşiya bi Rojava re berdewam dike:
Ji ber dîroka Pezeşkyan a piştgirîkirina Muhafizên Şoreşê û dijberiya Amerîkayê, xuya dike ku nakokiyên heyî yên bi Rojava re wê bidomin. Di sala 2019an de, dema ku Amerîka Pasdaran wek rêxistineke terorîst a biyanî bi nav kir, Pezeşkiyan û parlamenterên din planek pêşkêş kirin ji bo "hêzkirina pozîsyona Pasdaran li dijî Amerîka". Ev plana hanê yek ji sedemên kêşeyên paşerojê di navbera rejîma Îranê û hikûmeta Amerîkayê de hate binavkirin.
Pirsgirêkên ewlehiya herêmê:
Piştgiriya Îranê ji komên wekîl li Iraq, Sûriye, Yemen û Lubnanê dê yek ji çavkaniyên sereke yên aloziyê li Rojhilata Navîn bimîne. Amar nîşan didin ku milîsên Îran piştgirîya wan dike zêdetir ji 190 êrîşan li dijî hêzên Amerîkî li Îraq û Sûrîyê di navbera Cotmeha 2023 û Sibata 2024 de pêk anîne. Û 2011.
Rola girîng a Muhafizên Şoreşê:
Pezeşkiyan di gengeşeyên xwe yên hilbijartinê de Qasim Silêmanî bi “qehremanekî niştimanî” bi nav kir û bergiriya bernameya bêfirokevan û mûşekî ya Feyleqê Pasdaran kir. Ev helwêstên han diyar dikin ku Sipahê Pasdarên Şoreşê dê li ser karê xwe yê berbiçav di siyasetên navxweyî û derve yên Îranê de berdewam be.
Piştî kuştina Qasim Silêmanî ji aliyê Amerîkayê ve li Iraqê, Pezeşkiyan bi eşkereyî piştgirî da Muhafizên Şoreşê û siyasetên alozker ên herêmê yên rejîma Îranê û vê yekê bi lixwekirina cil û bergên Pasdaran li parlamentoyê nîşan da.
Pevçûnên navxweyî û hilbijartin:
Di hilbijartinên vê dawiyê de pêşbirkeke tund di navbera aliyên cuda de, bi taybetî di navbera Mihemed Baqir Qalîbaf û Seîd Celîlî de çêbû. Ev hevrikî nakokiyên kûr di nav avahiya hêza Îranê de nîşan didin. Raporên ku di medyaya rejîmê de belav bûne diyar dikin ku ev her du alî hemû şiyan û piştevaniya xwe bikar anîn û hewla zêdekirina bandor û hêza xwe dan.
Rojnameya Kayhan ku nêzîkî Xamineyî ye, nivîsî: Pêşbaziya tund a di navbera Qalîbaf û Celîlî de, ne tenê bandor li encamên hilbijartinan kir, belkî Xamineyî neçar kir ku Mesûd Pezeşkiyan ji bo hevsengiyê di navbera van her du aliyan de hilbijêre.
Boykotkirina berfireh û dijberiya meşrûiyetê:
Hilbijartinên vê dawiyê rûbirûyê boykoteke berfireh a xelkê bû, ku raporên medyaya cîhanî û farisîaxêv vê yekê piştrast dikin ku ev kêmtirîn rêjeya beşdariyê di dîroka Komara Îslamî de ye. Ev boykota berfereh, ji bilî nîşandana nerazîbûna kûr a xelkê li hember rejîmê, hevsengî û hevsengiya rejîmê nehişt û qonaxeke nû di desthilata Welayeta Feqîh de çêkir.
dîtiniyek pêşerojê:
Pezeşkiyan tekez kir ku ew dê li ser rêvebirina rejîmê û siyasetên wê û di nav de destnîşan kirina wezîran de, li ser nêrîna Rêberê bilind yê rejîmê bin. Di 2009 de, wî got: "Rêberê Bilind her tiştê ku em jiyana xwe, bawerî û baweriyên xwe jê digirin." Ev rewş nîşan dide ku guhertinên bingehîn di siyasetên sereke yên Îranê de ne mimkûn xuya dikin.
Berdewamkirina polîtîkayên heyî dibe ku tecrîda navneteweyî zêdetir bike û pirsgirêkên aborî girantir bike. Her wiha bi boykotkirina berfireh a hilbijartinan û nerazîbûna gel re, potansiyela zêdebûna aloziyên navxweyî jî heye.
Encama dawî:
Hilbijartina Pezeşkiyan wek serokomarê nû yê Îranê nîşan dide ku tevî guhertina serokê desteya cîbicîkar, siyasetên sereke yên rejîma Îranê li ser riya rûbirûbûna civaka navdewletî û piştevaniya ji girûpên wekalet li navçeyê de maye. Ev nêzîkatî dikare encamên cidî li ser aramiya navçê û peywendiyên Îranê bi cîhanê re hebe.
Lê xala girîng a vê hilbijartinê “na”ya mezin bû ku gelê Îranê ji tevahiya pêvajoya hilbijartinê re araste kir. Boykotkirina berfireh û beşdariya pir kêm di hilbijartinan de nîşan da ku gelê Îranê êdî baweriya xwe bi îmkana reforma vê rejîmê nemaye.
Ev helwest bi xwepêşandan û mîtîngên mezin ên ku li bajarên wekî Berlîn û Parîsê ji aliyê Îraniyên dijberê rejîmê ve hatibûn organîzekirin, xurtir bû. Bi taybetî mîtînga li Parîsê ye, ku şahidiya beşdarbûna bi sedan kesayetên siyasî yên navdar ji welatên cûrbecûr bû. Ev bûyera mezin a navneteweyî asta piştevaniya cîhanî ji opozîsyona Îranê û xwestekên gelên Îranê ji bo guhertinê nîşan da.
Ev xwenîşandan û kombûnên berfereh li derveyê Îranê û li gel nerazîbûnên kûr di nav welat de, peyameke zelal radigihîne: Bersiva gelê Îranê li hember vê rejîmê, tenê hilweşandina wê ye. Daxwaza guhertineke radîkal di pêkhateya siyasî ya welat de dikin û êdî baweriya wan bi çareseriyên di nava sîstemê de nemaye.
Di van şert û mercan de Rejîma Velayet a Feqîh di dîroka xwe de yek ji qonaxên herî hestiyar derbas dibe. Her guhertin an pêşveçûnek dikare bandorek berfireh li ser paşeroja wê bike. Hilbijartina Pezeşkiyan, mîna dema dawî ya desthilatdariya Şah, lawaziya stratîjîk a rejîmê li hember gelek qeyranên navxweyî û derve nîşan dide û dikare pêvajoya rûxandina rejîmê bileztir bike.
Vê rewşê derfetên nû ji hêzên dijberên rejîmê re çêkiriye ku çalakiyên xwe li dijî rejîmê zêde bikin û ji rewşên heyî sûd werbigirin û xwe nêzî armancên xwe yên avakirina Îraneke azad û demokratîk bikin.
